Είχα την τύχη να παρακολουθήσω το Εργαστήρι Μη Βίαιης Επικοινωνίας, το οποίο είχε διάρκεια ένα Σαββατοκύριακο. Φανταζόμουν ότι θα ήταν όμορφα κι ότι θα μάθαινα χρήσιμα πράγματα, αλλά αυτό που έζησα κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά, ξεπέρασε τις προσδοκίες μου.
Είναι ένα βιωματικό εργαστήρι κι αυτό είναι μεγάλο πλεονέκτημα. Ας αρχίσω λέγοντας πως ξεκινήσαμε με ασκήσεις γνωριμίας, προφορικές, αλλά και  σωματικές. Ο πάγος έσπασε και νιώθαμε πιο άνετα. Όλο το διήμερο κύλησε γεμάτο νέες πληροφορίες κι ενδιαφέρουσες μεθόδους, τις οποίες δοκιμάζαμε στην πράξη. Μια νέα οπτική. Ο Γιώργος ήταν το ζωντανό παράδειγμα μη βίαιης επικοινωνίας, σεβασμού και σοβαρότητας και παράλληλα χαμόγελου, κεφιού κι ενέργειας! Κάθε τόσο μας καλούσε να τραγουδήσουμε με τη συνοδεία της κιθάρας του κι ο συνδυασμός όλων αυτών έκανε την ατμόσφαιρα ακόμα πιο ζεστή. Ένιωθα ασφαλής να μοιραστώ, να «τσαλακωθώ» και παρατηρούσα το ίδιο και για τους γύρω μου.
Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων και των «ασκήσεων» μαθαίνεις, ρωτάς, επεξεργάζεσαι, δοκιμάζεις, αλλάζεις. Συζητάς γενικά, αλλά και ειδικά, εμπιστεύεσαι και σ’ εμπιστεύονται, αλλά ακούς και τον εαυτό σου ( Ίσως για πρώτη φορά…) Μπορεί να μην είσαι εξοικειωμένος με όλο αυτό. Όσο περνάει η ώρα και «βαθαίνεις» μέσα σου, εμφανίζεται μαζί με την αλήθεια κι ένας χείμαρρος συναισθημάτων. Είναι όμορφο να μην είσαι συναισθηματικά βίαιος με τον ίδιο σου τον εαυτό. Αφήνεσαι, αφιερώνεις σ’ εσένα ουσιαστικό χρόνο και δίνεις σημασία. Οι ώρες περνάνε κι επικοινωνείς με την υπόλοιπη ομάδα, μ’ ένα νέο τρόπο, μη βίαιο.

Καταλαβαίνεις πως όταν το εφαρμόζεις αυτό, υπάρχει κέρδος απ’ όλες τις πλευρές, κέρδος για την κάθε ανθρώπινη σχέση. Αναγνωρίζουμε τις ανάγκες μας και τα συναισθήματά μας… Όλα αυτά τα οποία ποτέ δεν προσέξαμε όσο θα έπρεπε και κανείς δε μας έμαθε πώς να τα διαχειριζόμαστε σε μια συζήτηση και πώς να τα κοινοποιούμε στον άλλο, έχοντας τον δίπλα κι όχι απέναντι. Μάθαμε να ακούμε, να μη διακόπτουμε. Μάθαμε ότι δεν είμαστε εδώ ως παντογνώστες με την ευθύνη να δώσουμε λύσεις σ’ όλα τα προβλήματα των άλλων. Είμαστε εδώ όμως κι αυτό που μετράει είναι η παρουσία μας, η διάθεση κι η πρόθεσή μας. Ενσυναίσθηση. Ψυχές που συνδέονται.
Όταν τελείωσε το διήμερο είχα μια πολύ γλυκιά γεύση ευγνωμοσύνης για όσα έμαθα, αισιοδοξίας κι ελπίδας για όσα θ’ ακολουθούσαν. Σκέφτηκα ότι είναι κάτι που θα έπρεπε οπωσδήποτε να πολλαπλασιαστεί, να έρθουν κι άλλοι άνθρωποι σε επαφή με αυτό. Κάπως έτσι σκέφτηκα να ξεκινήσω με τα παιδιά στο σχολείο. Τι πιο σημαντικό απ’ τα παιδιά και τη δύναμή τους ν’ αλλάξουν τον κόσμο προς το καλύτερο;
Ύστερα από λίγες μέρες, είπα να το δοκιμάσω στην τάξη (Ε’ δημοτικού). Ήξερα ότι τα παιδιά απορροφούν και μιμούνται το περιβάλλον τους κι ότι αν το εφαρμόζω η ίδια, θα είναι ήδη κάτι πολύ θετικό. Ήθελα όμως να το κάνουμε και πιο μεθοδικά και συνειδητά.
Αρχικά κοιτάξαμε μια λίστα αναγκών και μία συναισθημάτων και μιλήσαμε γι’ αυτά. Όταν έχεις τις λέξεις μπροστά σου, είναι πολύ πιο εύκολο να συνειδητοποιήσεις ποιες ανάγκες σου καλύπτονται ή όχι και  πώς νιώθεις γι’ αυτό κι αυτό είναι το πρώτο μεγάλο βήμα. Κατάλαβαν πολλά πράγματα απ’  τη συζήτηση που ακολούθησε, όπως το ότι μοιράζονται τις ίδιες ανάγκες/συναισθήματα με άλλους ή ότι ο καθένας μπορεί να νιώθει πολύ διαφορετικά για το ίδιο συμβάν. Εξαιρετικά σημαντικά και τα δύο.
Έπειτα δοκιμάσαμε πώς είναι να λέμε σε κάποιον μη βίαια κάτι που μας ενοχλεί ή πώς να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη. Κάναμε εξάσκηση κι αρκετά παιδιά χρησιμοποίησαν τη μέθοδο κι εκτός τάξης. Το είδαμε στην πράξη, στο διάλειμμα, όταν προσπάθησαν να λύσουν μια διαμάχη έτσι. Η κάθε πλευρά έκανε ξεκάθαρη τη θέση της κι έγινε κατανοητή από την άλλη. Υπήρχε σεβασμός κι όχι βία. Τις επόμενες μέρες μου ανέφεραν περιστατικά στα οποία είχαν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν μη βίαια  κι ότι ένιωσαν διαφορετικά, όμορφα και ήρεμα με αυτό το νέο τρόπο. Υπήρξαν και παιδιά που μου είπαν πως δυσκολεύτηκαν, είτε επειδή δε τους βγήκε αυθόρμητα, είτε γιατί ο συνομιλητής τους δεν άλλαξε στάση. Ευκαιρία να πούμε πως είναι και τα δύο φυσιολογικά κι αναμενόμενα. Στην πρώτη περίπτωση θέλει το χρόνο του, θέλει εξάσκηση, αλλά αξίζει! Στη δεύτερη έχουμε στο νου μας πως το χάσμα με το συνομιλητή μας σίγουρα δε μεγαλώνει κι ότι ακόμα και μία φορά να πετύχει στις πέντε, αυτό είναι κέρδος. Κάποια πράγματα θέλουν υπομονή και τ’ αποτελέσματα φαίνονται σταδιακά.
Στο τέλος τα παιδιά, καθισμένα σε ζευγάρια, δοκίμασαν ν’ ακούσουν το ένα το άλλο, χωρίς να διακόπτουν για να λύσουν απορίες επί του θέματος ή να πουν τη γνώμη τους. Αυτό που ακολούθησε ήταν πολύ συγκινητικό… Χτύπησε το κουδούνι για διάλειμμα κι ακόμη κι όσοι συνήθως ορμάνε με τη μπάλα έξω, συνέχισαν να κάθονται στη θέση τους μιλώντας ή ακούγοντας. Το είχαν τεράστια ανάγκη, φάνηκε από τη στάση τους και τα λόγια τους:

« Ένιωσα πολύ ωραία, ανακουφίστηκα.»
« Κατάλαβα πως με τον Α. έχουμε παρόμοιο πρόβλημα κι ας μην κάνουμε παρέα κι ένιωσα καλά που μ’ εμπιστεύτηκε.»
« Επιτέλους, πρώτη φορά μιλάω χωρίς να με διακόπτουν και με αφήνουν να πω όσα θέλω.»

Προσωπάκια έζησαν κάτι διαφορετικό και φωτίστηκαν.
Τα παιδιά διψάνε γι’ αυτό. Όλοι διψάμε γι’ αυτό. Ελπίζω να επικοινωνούμε δίχως βία όλο και περισσότερο, όλο και περισσότεροι. Είναι ένα σίγουρο βήμα για να ζούμε σ’ ένα κόσμο πιο υγιή, λειτουργικό, ειρηνικό κι ευτυχισμένο…

Π.