Οι πιο κάτω απαντήσεις αντανακλούν την προσωπική αντίληψη του Γιώργου Τσιτσιρίγκου για τη Μη Βίαιη Επικοινωνία.
- Πώς μπορώ να μάθω τη Μη Βίαιη Επικοινωνία;
Χρειάζεται ένα βασικό θεωρητικό υπόβαθρο που μπορεί κανείς να το αποκτήσει μέσα από τη μελέτη του εκπαιδευτικού υλικού.
Δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι η καθοδήγηση από κάποιο άτομο που είναι εμπειρότερο στη διαδικασία. Συνήθως αυτό γίνεται στο πλαίσιο μιας εκπαίδευσης, όπου ο εκπαιδευτής δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να πειραματιστούν σε έναν νέο τρόπο.
Τρίτο και σημαντικότερο στοιχείο είναι η πρακτική εφαρμογή στην καθημερινότητά μας. Η Μη Βίαιη Επικοινωνία δεν τελειώνει σε μια εκπαίδευση ή μια πιστοποίηση, αλλά είναι μια δουλειά που συνεχίζεται σε όλη μας τη ζωή.
- Πού θα με βοηθήσει η Μη Βίαιη Επικοινωνία;
Αυτό φυσικά εξαρτάται από το κάθε άτομο. Ωστόσο, πολλοί μαθητές της διαδικασίας αναφέρουν ότι η Μη Βίαιη Επικοινωνία αποτέλεσε κομβικής σημασίας εργαλείο στην πορεία τους προς μια πιο ουσιαστική και πλήρη ζωή, όπου οι σχέσεις με τους άλλους είναι πιο ξεκάθαρες, ανθρώπινες και ισότιμες, οι συνεργασίες πιο ξεκούραστες και αποτελεσματικές και ο εσωτερικός διάλογος πιο τρυφερός και ανθρώπινος.
Η Μη Βίαιη Επικοινωνία είναι μια τεχνική αλλά ταυτόχρονα μια στάση ζωής που μας βοηθά να αναπτύξουμε το δυναμικό μας και να δημιουργήσουμε έναν κόσμο περισσότερο ισορροπημένο και φιλικό προς κάθε μορφή ζωής.
Πιο συγκεκριμένα, η Μη Βίαιη Επικοινωνία μπορεί να βοηθήσει κάποιον να επικοινωνήσει βαθύτερα με τον/την σύντροφό του, τα παιδιά του, τους συναδέλφους του, τους γείτονες και τους φίλους του. Επίσης, μπορεί κανείς να μειώσει σταδιακά την επίπτωση του θυμού πάνω του και να ανακαλύψει τη μαγεία του συναισθηματικού μοιράσματος και της από καρδιάς επικοινωνίας με τους κοντινούς τους ανθρώπους αλλά ακόμη και με αγνώστους. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μπορεί ακόμη κανείς να ανακαλύψει ότι δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει πράγματα που δεν του αρέσουν και ότι υπάρχει τρόπος να ακολουθήσει κανείς την καρδιά του και ταυτόχρονα οι ανάγκες όλων να καλυφθούν.
- Σε ποιους απευθύνονται οι εκπαιδεύσεις της Μη Βίαιης Επικοινωνίας;
Οι εισαγωγικές εκπαιδεύσεις απευθύνονται σε όλους: γονείς, εκπαιδευτικούς, συντρόφους, συναδέλφους, διευθυντές, θεραπευτές και οποιονδήποτε θεωρεί ότι οι σχέσεις του με τους άλλους και η σχέση του με τον εαυτό του μπορεί να βελτιωθεί.
Κατά διαστήματα διοργανώνονται θεματικές εκπαιδεύσεις που απευθύνονται ειδικότερα σε κάποια από τις πιο πάνω κατηγορίες.
- Οι εκπαιδεύσεις στη Μη Βίαιη Επικοινωνία αποτελούν θεραπεία;
Όχι. Είναι γεγονός πως κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου επικοινωνίας μας, το συναισθηματικό άνοιγμα και η ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης που δημιουργούνται μπορούν να μας βοηθήσουν να δούμε με άλλο μάτι πολλές ευαίσθητες πλευρές του εαυτού μας. Ο στόχος ενός εργαστηρίου, ωστόσο, δεν είναι η θεραπεία αλλά η εξάσκηση σε έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας που θα μπορέσουμε να μεταφέρουμε και στην καθημερινότητά μας.
- Με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία θα μάθω να μιλάω ευγενικά;
Πολλές φορές αποκαλούμε ευγένεια το να υιοθετήσουμε ένα συγκεκριμένο ύφος, τόνο φωνής ή λεξιλόγιο. Αν αυτό έχουμε στο νου μας με τη λέξη ευγένεια, τότε η απάντηση είναι όχι.
Η Μη Βίαιη Επικοινωνία δεν μας ζητάει να υιοθετήσουμε έναν τρόπο που δεν είναι αυθεντικός για εμάς. Αυτό που κάνει είναι να μας διαφωτίζει ως προς το ποια είναι τα αποτελέσματα των διαφόρων τρόπων επικοινωνίας, τι επιλογές έχουμε και πώς να τις επιδιώξουμε. Η επιλογή είναι πάντα δική μας.
Είναι συχνό, όσο κανείς εμβαθύνει στη Μη Βίαιη Επικοινωνία, να λειτουργεί όλο και περισσότερο μέσα από ένα πλαίσιο ανθρωπιάς και ενδιαφέροντος για τους άλλους. Αυτή όμως η εκδήλωση συμπόνιας είναι αποτέλεσμα εσωτερικής τοποθέτησης και πρόθεσης και όχι υιοθέτησης κάποιων καλών τρόπων. Στην πραγματικότητα η συνειδητότητα της Μη Βίαιης Επικοινωνίας μπορεί κατά φορές να μοιάζει αντίθεται από αυτό που συχνά αποκαλούμε «καλούς τρόπους».
- Επιτρέπεται να θυμώνουμε στη Μη Βίαιη Επικοινωνία;
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μας προκύψει αργά ή γρήγορα. Επομένως, ακόμη κι αν η Μη Βίαιη Επικοινωνία δεν το επέτρεπε, δεν θα μπορούσαμε να μην το βιώσουμε. Ο τρόπος διαχείρισης του θυμού που προτείνει η Μη Βίαιη Επικοινωνία είναι η πλήρης έκφρασή του, δηλαδή η αναφορά στις βαθύτερες ανάγκες και τα έντονα συναισθήματα που μας οδηγούν στο θυμό. Η διαδικασία αυτή χρειάζεται χρόνο, εμπειρία στη μέθοδο και εξοικείωση με το συναίσθημα του θυμού. Στην πραγματικότητα όσο πιο εύκολα και συχνά εκφράζουμε το θυμό μας, τόσο πιο εύκολο είναι να το κάνουμε μέσα από τη συνειδητότητα της Μη Βίαιης Επικοινωνίας, σε αντίθεση με την επιλογή της καταστολής του θυμού, που οδηγεί στη συσσώρευσή του και τελικά στην άναρχη έκφρασή του.
- Μήπως όμως η Μη Βίαιη Επικοινωνία σημαίνει και παθητικότητα;
Όχι. Ίσως στην αρχή, όταν κάποιος δεν έχει ακόμη αφομοιώσει τα βαθύτερα νοήματα αυτής της προσέγγισης, προσπαθεί να επιβάλει στον εαυτό του μια μη βίαιη στάση, με συνέπεια να καταπιέζει το θυμό του και να λειτουργεί μέσα από την ενέργεια του «πρέπει». Όσο όμως κανείς εμβαθύνει, συνειδητοποιεί ότι η ουσία της Μη Βίαιης Επικοινωνίας είναι η εσωτερική πρόθεση να συνυπάρξουμε στη διάσταση της ανθρωπιάς και του αμοιβαίου σεβασμού και η πίστη ότι, από τη στιγμή που επικοινωνήσουμε βαθύτερα, θα μπορέσουμε να βρούμε λύσεις που καλύπτουν τις ανάγκες όλων.
Βλέποντας τον κόσμο μέσα από αυτό το πρίσμα, συνειδητοποιούμε ότι Μη Βία δεν σημαίνει παθητικότητα δράση, πολλές φορές έντονη και θορυβώδης, η οποία όμως δεν έχει την πρόθεση να προκαλέσει πόνο, αλλά ανοίξει χώρο για τη ζωή, δηλαδή για την κάλυψη των αναγκών όλων των εμβίων όντων.
- Δεν υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου η βία είναι απαραίτητη;
Αυτό είναι περισσότερο φιλοσοφικό ερώτημα, παρά αντικείμενο της Μη Βίαιης Επικοινωνίας. Η Μη Βίαιη Επικοινωνία είναι ένα εργαλείο και μια προσέγγιση που τη δοκιμάζει κανείς στη ζωή του και βλέπει ο ίδιος αν τον βοηθά να ζήσει περισσότερο με τον τρόπο που θέλει να ζει ή όχι. Δεν είναι μια δοξασία που απαγορεύει έξωθεν τη χρήση βίας, αλλά μια μέθοδος που μας υποστηρίζει να αποφασίσουμε εμείς μέσα μας με ποιον τρόπο θα λειτουργήσουμε.
Από μικρή ηλικία γαλουχούμαστε με το μύθο ότι «όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος», που δηλώνει ότι η βία είναι η τελευταία και αποτελεσματική επιλογή. Παρά το γεγονός ότι μια πιο προσεκτική μελέτη των γεγονότων ίσως μας πείσει ότι αυτή η πεποίθηση δεν είναι ακριβής, σίγουρα θα υπάρξουν για τους περισσότερους από εμάς στιγμές στη ζωή μας που θα επιλέξουμε τη βία για να λύσουμε ένα πρόβλημα. Προσωπικά, αυτό που θα ήθελα από τον εαυτό μου όταν επιλέγω κάτι τέτοιο, είναι να θυμάμαι τα εξής:
1. Επέλεξα τη βία, γιατί εκείνη τη στιγμή θεωρούσα ότι ήταν η μόνη λύση να καλύψω τις ανάγκες μου, οι οποίες με πίεζαν να βρω μια λύση. Στο δεδομένο χρόνο αυτό ήξερα και αυτό έκανα και είναι σημαντικό να φερθώ με κατανόηση στον εαυτό μου όταν στο μέλλον αξιολογήσω αυτή την πράξη.
2. Το γεγονός ότι θεώρησα τη βία ως τη μόνη επιλογή, δεν σημαίνει ότι αυτό είναι σωστό. Στο μέλλον, όταν αποκτήσω περισσότερη εμπειρία και ευρύτητα νου, ίσως καταλάβω ότι το ίδιο πρόβλημα λύνεται και χωρίς βία.
3. Θα πληρώσω πολύ ακριβά αυτή μου την επιλογή. Κάθε βίαιη πράξη προκαλεί μια αλυσίδα βίαιων γεγονότων και αντίστοιχων καταστροφών, τις οποίες θα χρειαστεί να καταβάλω τεράστιο κόπο και να δώσω πάρα πολλή ενέργεια και χρόνο στο μέλλον για να τις αποκαταστήσω. Η επιλογή της βίας μοιάζει λίγο σαν να παίρνει κανείς ένα τοκογλυφικό δάνειο. Λύνει προσωρινά ένα άμεσο πρόβλημα, αλλά στη συνέχεια χρειάζεται να αντιμετωπίσει το τεράστιο και πολλές φορές ισόβιο χρέος.
Η Μη Βίαιη Επικοινωνία μας δίνει την ευκαιρία να αποκτήσουμε συνείδηση των επιλογών μας και να ακολουθήσουμε αυτή που μας εξυπηρετεί περισσότερο.
- Με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία θα πάψω να έχω συγκρούσεις στη ζωή μου;
Όχι. Σταδιακά όμως η διαχείριση αυτών των συγκρούσεων θα γίνεται με έναν περισσότερο συμπονετικό και αποτελεσματικό τρόπο, με συνέπεια το συναισθηματικό φορτίο που δημιουργείται από αυτές τις συγκρούσεις να είναι μικρότερο. Ειδικότερα στις σχέσεις που μας ενδιαφέρουν περισσότερο, εκεί που τα συναισθήματα είναι βαθιά και έντονα, είναι πιθανό να χρειαστεί περισσότερος χρόνος μέχρι να μπορέσουμε να δρέψουμε τους καρπούς της Μη Βίαιης Επικοινωνίας. Όσο πιο ανώδυνο είναι ένα πρόβλημα επικοινωνίας, τόσο πιο εύκολο είναι να εφαρμόσουμε τη μέθοδο, γι’ αυτό αποτελεί κοινή πρακτική να ξεκινάμε την εξάσκησή της από αυτές τις περιπτώσεις και σταδιακά να την εφαρμόζουμε σε αυτές που μας απασχολούν περισσότερο.
- Υπάρχουν προϋποθέσεις για να συμμετάσχει κανείς σε μία εκπαίδευση;
Η ουσιώδης προϋπόθεση είναι η πρόθεση του συμμετέχοντα να δοκιμάσει έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας και αντιμετώπισης των σχέσεων.
Παράλληλα, κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών ασκήσων είναι δυνατό να προκύψει συναισθηματική ένταση, άβολα ή και δυσάρεστα συναισθήματα. Αυτη είναι μια συνήθης και παροδική κατάσταση, αλλά είναι απαραίτητο οι συμμετέχοντες να είναι εξοικειωμένοι με αυτό το ενδεχόμενο.
- Μπορώ να μοιραστώ τη Μη Βίαιη Επικοινωνία με άλλους;
Ναι και αυτό, όχι μόνο είναι επιθυμητό, αλλά και συχνά απαραίτητο για να εμβαθύνουμε στη διαδικασία.
Ωστόσο, το όνομα «Nonviolent Communication / Μη Βίαιη Επικοινωνία» είναι πνευματική ιδιοκτησία του CNVC (Center for Nonviolent Communication) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τίτλους εκπαιδεύσεων, εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών υλικών μόνο από τους πιστοποιημένους εκπαιδευτές ή όσους βρίσκονται σε επίσημη διαδικασία πιστοποίησης. Το ίδιο ισχύει για τον τίτλο του «Εκπαιδευτή Μη Βίαιης Επικοινωνίας».
Συνεπώς, μπορεί κανείς να μοιραστεί τη Μη Βίαιη Επικοινωνία βρίσκοντας έναν άλλο τίτλο για τις εκπαιδεύσεις του. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης ή στο εσωτερικό του εκπαιδευτικού του υλικού μπορεί να αναφερθεί στη Μη Βίαιη Επικοινωνία, αρκεί να αναφέρει το όνομα του Marshall Rosenberg και την ιστοσελίδα του CNVC (www.cnvc.org).
- Πώς μπορώ να πιστοποιηθώ ως εκπαιδευτής Μη Βίαιης Επικοινωνίας;
Υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία που συνήθως διαρκεί 3-5 χρόνια. Μπορεί κανείς να βρει λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα του CNVC.
Το σύνηθες είναι κάποιος να αρχίσει να ερευνά το ενδεχόμενο της πιστοποίησης αφού έχει εμβαθύνει σε έναν βαθμό στη διαδικασία και έχει διαπιστώσει ότι μιλάει στην καρδιά του. Γι’ αυτό και ένας απαραίτητος όρος για να ξεκινήσει κανείς τη διαδικασία είναι να έχει τουλάχιστον 10 ημέρες παρακολούθησης εκπαιδεύσεων με πιστοποιημένους εκπαιδευτές.